۶۰ سال روضه خوانی عاشقانه حاج محمد 
موقوفات حسینیه کرمانیها 
طب کنونی؛ اولین مجله تخصصی پزشکی مشهد
مجله «طب کنونی» یکی از اولین مجلات ایران است که در آخرین روز‌های سال ۱۲۹۹ خورشیدی در شهر مشهد منتشر می‌شود. متأسفانه امروز هیچ شماره‌ای از این مجله تخصصی که در‌واقع سومین مجله پزشکی ایران است، وجود ندارد و آنچه در‌باره آن می‌دانیم، همان اطلاعاتی است که محمدصدرهاشمی در جلد سوم مجموعه چهارجلدی «تاریخ جراید و مجلات ایران» آورده است.
محمدصدرهاشمی این جلد را در اسفندماه ۱۳۲۹ خورشیدی انتشار داده و آن‌طور که نوشته «از مجله طب کنونی فعلا تا شماره چهار سال اول مورخ رمضان المبارک ۱۳۳۹ قمری در دست است.» باوجود‌این صدر‌هاشمی اطلاعات بسیار ارزشمندی ازاین مجله به ما می‌دهد.
مجله یک دکتر مشهدی
این مجله به‌مدیریت و صاحب‌امتیازی دکتر فتحعلی‌خان مسیح‌السلطنه صبای خراسانی پایه‌گذاری می‌شود و اولین شماره خود را در جمادی‌الثانی ۱۳۳۹ قمری (بهمن و اسفند ۱۲۹۹ خورشیدی) منتشر می‌کند. شکل و شمایل این مجله ماهانه به‌صورتی است که زیر‌عنوان «طب کنونی» اسم فرانسه مجله نیز درج می‌شود. در عنوان هر‌شماره، مجله «طب کنونی» به این قسم معرفی شده است: «مجله‌ای است علمی و طبی، برای حفظ‌الصحه عامه و ترویج فنون جدید طب و جراحی و قابلگی و صنعت معالجه و پرستاری مریض‌ها و علم بچه‌داری و آنچه متعلق به وجود و تربیت بدن و روح انسان است.»
بناست هر‌ماه یک شماره از این مجله ۳۲ صفحه‌ای تخصصی که به قطع خشتی کوچک در مطبعه سربی «مطبعه خراسان» طبع می‌شود، در مشهد و سایر بلاد توزیع شود.
بنا برآنچه که در صفحه اول نخستین شماره مجله درج شده، قیمت هر نمره مجله دو قران است؛ به‌این‌ترتیب همان‌طور که در صفحه اول نیز درج شده «وجه اشتراک مجله در تمام بلاد ایران، سالیانه ۲۴ قران» است.
«طب کنونی» اگرچه برای درج اعلانات سطری یک قران می‌گیرد، مطالب عام‌المنفعه را مجانا قبول و درج می‌کند.
در نخستین شماره این مجله که در اسفند ۱۲۹۹ خورشیدی منتشر شده است، جمله «قال رسول‌ا... العلم علمان علم الابدان و علم الادیان» روی جلد مجله چاپ شده است. البته این حدیث فقط یک شماره به این فرم در روی جلد باقی می‌ماند و از شماره دوم جای خود را به یک بیت شعر می‌دهد که معنی همین حدیث است:
علم ابدان را به ادیان داد سبقت زان رسول / تا که تن آباد گردد دین در او سازد مکان
دکتر فتحعلی‌خان مسیح‌السلطنه مطالب را از «جراید طبیه و کتب علمیه اروپا» می‌گیرد
امراض وطن و امراض بدن
دلیل اصلی چاپ «طب کنونی» را می‌توان در مقاله افتتاحی این مجله دید که خود دکتر فتحعلی‌خان مسیح‌السلطنه نوشته شده است. در این مقاله که عنوان «نظری به صحیه عمومی» دارد، آمده است: «همکاران محترم من. هم‌وطنان عزیزم. تنها چیزی که مرا به نوشتن این مجله واداشت همانا نواقصی است که در طبابت و حفظ‌الصحه مملکت احساس نموده‌ام و به‌خیال افتادم با همان سرمایه طبی و عایدات طبابتی، مجله نوشته، انتشار دهم تا خدمتی [به]عالم طب و طبابت و حفظ‌الصحه عمومی در ایران که مملکت عزیز ماست، کرده باشیم.»
او در ادامه این مقاله با اشاره به «امراض وطن و امراض بدن» می‌نویسد: «امراض وطن و امراض بدن ما زیاد است و احباب زیادی امراض همانا زیادی امراض وطن است که ما را ناخوش و رنجور ساخته. ما اطبا باید [..]اسباب و لوازم جراحی امراض مملکت اسلامی خود را تهیه نماییم... مجله طب کنونی کارکنان به عالم طبابت و خدمتگزاران به عالم انسانیت و فداکاران را تشویق می‌نماید و مزد می‌دهد و بالعکس تنبل‌ها و خودپسند‌ها و شارلاتان‌ها را مجازات می‌دهد تا امراض مملکت نقصان یافته [..]در ابدان اهالی راهی نیابند.»
مندرجات مجله تماما به قلم مدیر مجله است که البته ترجمه نشریات پزشکی و کتاب‌های علمی آن روزگار است.
آن‌طور که در نخستین شماره مجله آمده است، دکتر فتحعلی‌خان مسیح‌السلطنه مطالب را از «جراید طبیه و کتب علمیه اروپا» می‌گیرد، اما تأکید می‌کند که «هر نوع مطالب علمیه را که خدمت به‌طب و طبابت و صحت عمومی باشد قبول و درج می‌کند و هر نوع مطالب طبی را می‌پذیرد و در انتشارش خودداری نمی‌نماید.»
سومین نشریه طبی ایران
شماره دوم طب کنونی در تاریخ رجب‌المرجب ۱۳۳۹ قمری (فروردین ۱۳۰۰ خورشیدی) در همان تعداد صفحات و قطع شماره اول منتشر می‌شود.
برخی از مقاله‌های شماره اول در این شماره و شماره‌های بعد دنبال می‌شود. در شماره سوم سال اول طب کنونی مورخ شعبان ۱۳۳۹ قمری (اردیبهشت ۱۳۰۰ خورشیدی) شرحی راجع به پیدایش مجلات طبی در ایران نوشته است که اگرچه تا اندازه‌ای اشتباه است، بی‌مناسبت نیست که در اینجا به آن اشاره شود.
در این شرح آمده است: «چنانچه در نمره ثانی مجله طب کنونی، تأسیس و ایجاد وزارت صحیه را مژده داده و بقارئین محترم خود وعده کرده بودیم در این زمینه شرحی معروض داریم، بدوا لازم است که اهالی را مستحضر نماییم که آقای دکتر مؤدب‌الدوله، وزیر صحیه ما که از علما و اطبای جلیل‌القدر ایران و از خانواده طبابت می‌باشند، اول شخصی هستند که در پانزده سال قبل در اولین دفعه برای خدمت به عامه یک مجله به اسم حفظ‌الصحه چند‌ماهی در تهران تأسیس و تشکیل دادند و مخارج طبع آن را از خود متضرر شدند و بعد از یازده سال مرحوم مزین‌السلطان موفق به نوشتن مجله ماهیانه طب مصور گردید.»
اشتباهی که در این تاریخچه وجود دارد، این است که روزنامه «طبابت» دومین روزنامه طبی ایران است، نه مجله «طب مصور». به هر روی آنچه مشخص است، این است که مسیح السلطنه تا سال ۱۳۴۳ قمری (حدود ۱۳۰۴ خورشیدی) در شهر مشهد مشغول طبابت بوده و به احتمال زیاد «طب کنونی» نیز تا این زمان منتشر می‌شده است.
* این گزارش پنجشنبه ۲۹ خرداد در صفحه تاریخ و هویت شماره ۴۵۱۴ روزنامه شهرآرا چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
